پیام تاریخ
بحث های تاریخ ایرانپیام تاریخ
بحث های تاریخ ایرانآداب گستردن رختخواب خاقان
آداب گُستردن رختخواب خاقان
«بیگم جان خانم از اهل قزوین است. از زوجات عصر جهان بانی خاقان بوده. گستردن رختخواب و لوازم راحت حضرت خاقان در عهده‌ی او بوده. زنانی که شب به کشیک و خدمت می‌آمدند، او خبر می‌کرد. شبی، شش نفر مرسوم بود که در سر خدمت کشیک به نوبت می‌آمدند، دو نفر برای خوابیدن در رختخواب که هر وقت به پهلویی راحت می‌فرمودند آن که در پُشت سر بود، پُشت و شانه‌ی شاهانه را در بغل می‌گرفت و دیگری می‌نشست و منتظر بود که هر وقت به پهلوی دیگر غلتیدند او بخوابد و پُشت شاه را در بغل آورد. دو نفر هم به نوبت پای شاه را می‌مالیدند. یک نفر نقل و قصّه می‌گفت. یک نفر هم برای خدمت بیرون رفتن و انجام فرمایشات در همان اطاق به سر می‌برد. زن‌های کشیک، سه دسته بودند که در میان خادمان حرم برای این خدمت انتخاب شده بودند زحمتشان زیاد بود. تمام در تحتِ حُکم و دستور‌العملِ والده‌ی رکن‌الدّوله بودند. در حقیقت خدمات شخصی خاقان با والده‌ی رکن‌الدّوله شعاع‌السّلطنه و جدّه‌ی ایلخانی بود و این سه نفر هم به حسب احترام و شئونات در عرض یک دیگر بودند. در میان زن‌های کشیک، سه نفر سر کشیک بودند. اوّل بیگم خانم، والده‌ی یحیی میرزا و جهان سوز میرزا که برادر زاده‌ی مادرِ ملک قاسم میرزا بود، بعد از فوت عمّه‌اش با نهایت احترام او را از ارومیه آوردند. عمارت سروستان که به مادر ملک قاسم میرزا متعلّق بود با تمام اثاث‌البیت و جواهر حتّی کنیزها و خواجه‌های او را به بیگم خانم دادند. زن بسیار محترمه و نجیبه‌ای بود. دوم، مِهر نسا خانم همشیره‌ی محمود خان که از نجبای خوانین دنبلی بود. اولادی نداشت و سر کشیک سیّم، نوش آفرین خانم دختر بدر خان زند، والده‌ی افتخارالسّلطنه و قمرالسّلطنه بود.»[1]
[1] - ص 43 و 44 - تاریخ عضدی - به کوشش دکتر عبدالحسین نوایی1376
2 - آینه عیب‌نما، نگاهی به دوران قاجاریه، علی جلالپور، انتشارات گفتمان اندیشه معاصر، 1394، ص 121
