ترکان خاتون همسر سلطان سنجر

نام یکی از زنانی که چندین بار در ایام پادشاهی ترکان بر ایران شاهد تکرار آن هستیم واژه ترکان خاتون می‌باشد. لذا برای آن که ابهام و آشفتگی در برداشت‌ها صورت نگیرد نام آن‌ها با همسرانشان ذکر شده است. پوران فرخزاد در شرحی دیگر از ترکان خاتون‌ها می‌نویسد: «ترکان خاتون که افتخار همسری سلطان سنجر، سلطان بزرگ سلجوقی را داشت از درخشان‌ترین چهره‌های تاریخی ایران است. او که دختر ارسلان خان افراسیابی بود در زمان خود از سوی تاریخ نگاران عنوان ملکه‌ی روی زمین را گرفت. چرا که به زیور کمال و جمال یک جامعه آراسته بود و در دل شوی خود جایی عظیم داشت تا بدان جا که هنگام افول قدرت سلطان سنجر به زمانی که زن و شوهر در ششم جمادی‌الاول سال 548 در حمله غزان در نزدیکی مرو به اسارت دشمن درآمدند. پادشاه از وحشت این که مبادا زوجه‌ی دلبندش در دست غزها اسیر بماند با آن که بارها وسیله فرارش مهیا شد تن به فرار نداد و سه سال و نیم را در بدترین اوضاع گذرانید تا سرانجام شاهد مرگ ترکان خاتون گردید و آن گاه تن به فرار داد و ترکان خاتون در زمان قدرت سنجر و پیش از او عهده‌دار امور مملکتی بود و نه تنها در امر تدبیر و سیاست، بلکه در نگاهداری قلب شوهر نیز یگانه‌ی دوران خود بود و سنجر در تمامی امور مملکتی تنها رأی او را محترم می‌شمرد و به او متکی بود و او را تنها ملکه‌ی روی زمین می‌نامید.»[1]

---

[1] - زن از کتیبه تا تاریخ، دانشنامه زنان فرهنگساز ایران و جهان، پوران فرخ زاد، تهران زریاب، 1378، جلد اول، ص 635

2- نقش زنان دربار در تاریخ ایران، علی جلال‌پور، انتشارات گفتمان اندیشه معاصر، 1403، ص 213