پیام تاریخ
بحث های تاریخ ایرانپیام تاریخ
بحث های تاریخ ایراناختراع نظامی حاج میرزا آقاسی
اختراع نظامی حاجی
حاج میرزا آقاسی در دوران صدارت خود اعمال ناهنجاری انجام داده که به صورت طنز و ضرب‌المثل درآمده است و چون این اعمال از طرف نماینده‌ی پادشاه انجام می‌گرفته با شاخ و برگ و تمسخر بیشتری به تعمیم آن پرداخته‌اند. یکی از این موارد ابداع یک وسیله‌ی نظامی توسّط حاجی است که احمدِ خان ملک ساسانی در باره‌ی آن می‌نویسد «حاجی به دو چیز عشق و علاقه می‌ورزید یکی به احداث قنوات و دیگری به توپ‌ریزی.[1] جناب حاجی هر روز صبح در قورخانه مشغول توپ‌ریزی بود و عصرها سواره قنوات یافت‌آباد و عبّاس‌آباد و نجف‌آباد و غیره را سرکشی می‌کرد و گاهی محمد شاه را هم همراه خود می‌برد. او از تمام اروپا نمونه‌ها و اقسام توپ‌های جدیدالاختراع را به تهران آورد و خودش هم در این زمینه، ادّعای اختراع کرد. یکی از اختراعات حاجی یک حلبی مخروطی به ارتفاع ده پا بود که روی ارّابه‌ای حمل می‌شد. جوف این حلبی را با باروت و گلوله‌های ریز، پر می‌کردند و یک فتیله در بیرون داشت. خیال حاجی این بود که در موقع جنگ مقدار زیادی از این مخروط‌ها را روی ارّابه‌های اسبی بگذارند و در جلو قشون حرکت دهند و در موقعی که دشمن حمله می‌کند فتیله‌ها را آتش بزنند اسب‌ها را باز کنند و رانندگان ارّابه‌ها با کلّیه‌ی لشکر عقب نشینی اختیار کنند. مسلماً دشمن به تعاقب خواهد آمد و تا رسیدن آن‌ها ماشین‌های مزبور مثل شراپنل می‌ترکند و دشمن را از پای درمی‌آورند.»[2]
[1] - علی‌اکبر شمیم در صفحه 136 کتاب خود تحت عنوان ایران در دوره‌ی سلطنت قاجار در این باره می‌نویسد: «حاجی در اندک مدّتی بین ده تا سی کرور (5 تا 15 میلیون) تومان از خزانه‌ی کشور را صرف توپ‌ریزی کرده زیرا مکرّر شنیده بود که علّت شکست ایران از روسیه، فقدان توپ‌خانه بوده است.»
[2] - ص 66 و 67 - پشت پرده - احمد خان‌ملک ساسانی 1372
3- آینه عیب‌نما، نگاهی به دوران قاجاریه، علی جلالپور، انتشارات گفتمان اندیشه معاصر، 1394، ص 181
