ارتباط شاه تهماسب اول با نوازندگان

ارتباط شاه تهماسب و نوازندگان

«شاه تهماسب به علّت تعصّب مذهبی نسبت به نوازندگان سختگیری بسیار می‌نمود و برخی از برجسته‌ترین هنرمندان را کشت و یا از کشور متواری ساخت. از ترس او حتی کسی مرتکب شنیدن ساز و نگاه داشتن سازها نمی‌شد. او دستور داد که سازنده‌ها و گوینده‌های ممالک محروسه را عموماً، و مولانا قاسم قانونی را خصوصاً به قتل آورند. مولانا قاسم قانونی از نوازندگان کم نظیر قانون بود. او به اتّفاق میرمنشی، پدر احمد قمی مورّخ گرانقدر صفوی در 967ه روانه‌ی مشهد شد و به ابراهیم میرزا پناه آورد.[1]

او برای نجات جان نوازنده‌ی بلند آوازه با وجود نگرانی از واکنش قهرآمیز پدر بزرگ خود در اتاق نشیمن خویش سردابه‌ای کند و مولانا را در آن سردابه پنهان نمود. او بر روی سردابه نمد و قالی انداخت و خود بر روی آن نشست تا هیچ کس به وجود او پی نبرد. قانون نوازِ چیره دست نیز هر روز در دو گاهِ صبح و شام برای او ساز می‌نواخت و ابراهیم میرزا با وجود تهدیدهای شاه تهماسب به ساز او گوش می‌داد. ابراهیم میرزا در فن موسیقی شاگرد استاد قاسم قانونی یگانه بود. ابراهیم میرزا هنرمندان را گرامی می‌داشت. استاد محمود تنبوره‌ای که در این شیوه بی مثل و مانند بود در مشهد در خدمت سلطان ابراهیم میرزا می‌بود و از آن جا به جای دیگر نرفت. ابراهیم میرزا ضمن مصاحبت با دانشوران و عالمان مذهبی با وجود منع اکید پدر بزرگش مجالس طرب با خواننده‌های خوش آواز و سازنده‌های نغمه پرداز بر پا می‌کرد. شاه تهماسب ابراهیم میرزا را از حکومت مشهد برکنار کرد و پس از مدتی او را در 982ه دو سال پیش از مرگش به مقام ایشیک آقاسی دربار گماشت. او تا پایان حیات شاه تهماسب در آن مقام بود.»[2]

---

[1] - ابراهیم میرزا توسط شاه اسماعیل دوم به قتل رسید و بعد از کشته شدن وی، همسرش که خواهر شاه اسماعیل نیز بود چنان ناراحت شد که تمام آثار باقیمانده در خانه را از بین برد تا به دست شاه اسماعیل ثانی نیفتد و خودش نیز بعد از مدّت کوتاهی بر اثر ناراحتی فوت کرد.

[2] - شاه تهماسب اوّل، دکترمنوچهر پارسا دوست، چاپ سوم، 1391، شرکت سهامی انتشار ص 85

3- آینه عیب‌نما، نگاهی به فریاد کاخ‌های صفوی، علی جلال‌پور، 1400، ص 394